Пан не без заган

№ 52 (1387) 30.12.2018 - 05.01.2019 г

Зміцер ЮРКЕВІЧ, гісторык-архівіст: У нумары “К” за 15 снежня быў апублікаваны матэрыял шаноўнай спадарыні Дар’і Амяльковіч “Пан Тадэвуш”: вяртанне кінаэпапеі” — пра паказ знакамітай польскай стужкі. З гэтай нагоды хацелася б падзяліцца з чытачамі сваімі ўражаннямі.

У той вечар у кінатэатры “Масква” было людна. На кінапаказ сабраўся ці не ўвесь цвет беларускай інтэлігенцыі. Умоўная “аркестравая яміна” поўнілася музычнымі інструментамі і пюпітрамі. Настрой панаваў святочны. І такім бы ён і застаўся, калі б не некалькі “але”.

У інтэрнэце дзе-нідзе анонс кінапаказу быў дапоўнены прыгожай афішай на беларускай мове. Але наведвальнікаў кінатэатра сустракала тая самая афіша-застаўка на ўвесь экран, толькі ўжо па-руску. Цітры былі перакладзеныя таксама на рускую. Ды і якасць перакладу прымушае жадаць значна лепшага. Месцамі да непазнавальнасці скажаецца “сэнс і фактура”. Таксама пазнаюцца фрагменты перакладу з іншай экранізацыі таго самага твора, знятага у 1999 годзе Анжэем Вайдам.

Пра цітры мы яшчэ пагаворым, але спярша перанясёмся ў 2014 год, калі адбыўся прэм’ерны паказ гэтай стужкі беларускаму гледачу. Цудоўны саўндтрэк, якім аздобілі стужку падчас рэстаўрацыі ў 2012 годзе, замянілі “новым музычным прачытаннем” польскага кампазітара і выканаўцы Марціна Пукалюка. Як на мой густ, яно значна саступала па якасці, але гутарка нават не пра гэта. Запомнілася прамова спадара Пукалюка і яго інтэрв’ю, дзе ён называў твор Міцкевіча “польскай нацыянальнай паэмай”, якая адлюстроўвае “наш нацыянальны характар”. І прызнаўся, што быў здзіўлены такой увазе беларусаў да постаці Міцкевіча: “Я ведаў, што да Адама Міцкевіча маюць адносіны Літва, літоўцы, але што і беларусы — я проста не ведаў”.

І мяркуйце зараз самі. Паэма напісаная ў Парыжы ліцьвінам-беларусам, які быў народжаны на Наваградчыне і ніколі не быў у Польшчы. Дзея ў творы ў тых мясцінах і адбываецца. Галоўныя героі — “ліцвінскія” шляхціцы.

Сёлета падобных дзіўных заяў не было. Праўда, адзіная прамова, якая прагучала перад другой “прэм’ерай”, Міцкевіча да Беларусі таксама не наблізіла. Хаця, напэўна, казаць тут найперш трэба было пра постаць генія, які аб’ядноўвае народы.

Адзінае, што застаецца па-за крытыкай — гэта музыка беларускага кампазітара Канстанціна Яськова. Яму, разам з музыкантамі сімфанічнага аркестра, гледачы апладзіравалі стоячы.  

http://kimpress.by/index.phtml?page=2&id=15797