Гэты дзень у гісторыі.246 год таму, 19 красавіка 1773 года, распачаўся Надзвычайны сойм Рэчы паспалітай Абедзвух Нацый - Каралеўства польскага і Вялікага Княства Літоўскага.Галоўная мэта склікання сойму, якую высунулі і лабіравалі Расейская і Аўстрыйская імперыі і Прускае каралеўства, зацвярджэнне падзела Рэчы паспалітай. Падзел распачаўся з патаемных перамоваў і падпісання адмысловых пагадненняў паміж трымя дзяржавамі-агрэсарамі. Фізічнае "расчленение" ВКЛ распачалося з уварвання расейскіх войскаў на абшары ўсходняй Беларусі 5 верасня 1772 года.18 верасня 1773 года, рукамі карумпаваных замежнымі пасламі сенатараў, міністраў і паслоў Рэчы паспалітай, быў папісаны Акт падзела. Згодна з ім, ВКЛ страціла 92 000 кв. км. "испокон веков русской" землі (Полацк, Невель, Віцебск, Мсціслаў, Магілёў, Гомель. А 1 300 000 чалавек сталі падданымі расейскай імперыі.Мужны супраціў планам зацьвердзіць Падзел паслоў ад ВКЛ - наваградцаў Тадэвуша Рэйтана, Самуэля Корсака, менчука Станіслава Багушэвіча і некаторых іншых, мэты не дасягнуў. Але, дзякуючы іх чатырохдзённай барацьбе супраць здрадніцкай Канфедэрацыі з польскім паслом Адамам Панінскім начала (стаяў напагатове выканаць загад расейскага двара яшчэ з 1767 года) адна з мэтаў - прадставіць сусветнай грамадскасці згоду на падзел з бок пацярпелага боку, як ўсеагульную і дабраахвотную, цалкам правалілася.З цягам часу, імя Тадэвуша Рэйтана стала сінонімам слава "Патрыёт". Культавай асобай яшчэ напрыканцы XVIII-пач.ХІХ стст. ён стаў дзякуючы намаганням, у першаю чаргу, суайчыннікаў- беларусаў-ліцьвінаў (паэтаў, палітыкаў, мастакоў). Пазьней культ падхапілі ў Польшчы. І неўзабаве, разам з інкарпарацыяй гісторыі ВКЛ у "склад польскай гісторыі", Рэйтан "з'явіўся" на свет абноўленым - Вялікім палякам, які склаў жыццё за Польшчу.Вяртанне імя Героя ў Беларусь, якое у 1959-60 гг. распачаў Уладзімір Караткевіч, яшчэ не завершана. Сведчаннем таго з'яўляецца адсутнасць вуліцаў, помнікаў Тадэвуша Рэйтана. Але, так будзе!У заўтрашнім нумары "Новага часу"будзе публікацыя пра Тадэвуша Рэйтана. Пісалася яна для "Нашай гісторыі", але калі высвятлілася, што рэдактар часопіса катэгарычна не жадае яе друкаваць, была перададзена іншаму выданню.Дадаю "нашумелую" апошнім часам выяву карціны Яна Матэйкі. І яшчэ раз нагадваю, што яе назоў "Рэйтан на сойме 1773 года". А не "Рэйтан. Заняпад Польшчы". Апошні быў "прышпілены" да карціны пазьней, з пэўнымі меркаваннямі. і, дзіўным чынам, як беспрытульны, вандруе з аднаго беларускага выдання, у іншае.Учора, дарэчы, было роўна 6 год існавання нашай Арт-суполкі імя Тадэвуша Рэйтана! А 25 красавіка , з гэтай нагоды мы зладзім невялічкую вечарыну і мастацкую выставу. Дакладны час і месца паведамім напачатку тыдня.
Комментариев нет:
Отправить комментарий